Dit jaarverslag laat naast de resultaten in 2019 en onze visie op de toekomst ook cijfers zien, om een objectief beeld van onze organisatie te schetsen. De Onderwijsspecialisten is een personele unie van: De Stichting ter bevordering van basisonderwijs, speciaal onderwijs, (voortgezet) speciaal en voortgezet onderwijs aan leerlingen met een beperking (zie tabel 1); De Stichting Orthopedagogische Onderwijsinstellingen Arnhem en omstreken (zie tabel 2); De Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij / Stg. (v)so De Brouwerij (zie tabel 3).
De cijfers over ons personeel zijn samengevoegd. De kerncijfers over de organisatie worden hieronder voor elke stichting apart gepresenteerd.
Lees hier het volledige financiële jaarverslag.
2019
tabel 1
tabel 2
tabel 3
De basis: ons Integraal Personeelsbeleid
Wij willen het beste voor iedere leerling. En de duurzame inzetbaarheid van onze medewerkers is daarvoor essentieel. Daarom stellen we het welzijn van medewerkers centraal, en blijven we altijd in dialoog met elkaar. Dat is, kort door de bocht, de kern van ons Integraal Personeelsbeleid (IPB). Dat beleid was ook in 2019 de basis onder alles wat de afdeling P&O deed. Hier hebben we het iets uitgebreider samengevat.
Ontwikkelingen 2019
De krapte op de arbeidsmarkt houdt aan …
Er heerst al jaren krapte op de arbeidsmarkt, en dat merken we ook in het onderwijs. Dat is in 2019 niet veranderd. Het valt niet mee om vacatures vervuld te krijgen, en daarbij geldt in grote lijnen: hoe specialistischer de functie, hoe groter het tekort aan geschikte kandidaten. Scholen met veel leerlingen met ernstige gedragsproblematiek of EMB-leerlingen hebben dan ook de meeste moeite om hun teams op sterkte te houden.
… terwijl het werk complexer wordt
Een extra complicerende factor is dat het werk op onze scholen steeds complexer wordt, en de vraag naar gespecialiseerde leraren dus groeit. Dit komt doordat het aantal leerlingen met ernstige gedragsproblematiek toeneemt. Daarbij speelt Passend Onderwijs ook een rol: veel leerlingen met minder ernstige beperkingen gaan tegenwoordig naar het regulier onderwijs. Dat betekent dat het aandeel leerlingen met ernstiger beperkingen op onze scholen groeit.
Daarom werken we hard aan toekomstbestendige teams
Onze grootste uitdaging is: zorgen voor toekomstbestendige teams op iedere school van De Onderwijsspecialisten. Daar werken we al een paar jaar aan. In 2019 deden we dat met een mix van grote en kleine maatregelen. Zo hebben we de externe werving extra vroeg opgestart om uit een grotere groep kandidaten te kunnen werven, en hebben we een nieuw digitaal systeem in gebruik genomen voor onze werving en selectie. Dat laatste maakt het werk voor ons overzichtelijker, en zorgt dat onze vacatures naar buiten een professionelere uitstraling hebben. Bovendien hebben we ons eerder opgezette project rond Strategische Personeelsplanning (SPP) voortgezet. Daarover vertellen we hieronder meer.
Strategische Personeelsplanning
In 2018 zijn we begonnen met SPP. Daarvoor hebben we alle scholen verdeeld over vijf groepen. Met het management van die scholen doorlopen we drie workshops. In 2019 hebben we dit proces met de laatste drie groepen scholen afgerond. In de workshops brachten we de in- en externe ontwikkelingen per school in kaart, deden we een vlootschouw om helderheid te krijgen over het huidige en toekomstige personeelsbestand, én zetten we op een rij wat er goed geregeld is, en waar we nog stappen te zetten hebben. Op basis van dat laatste zijn per groep HR-speerpunten ontwikkeld.
Die speerpunten kunnen gaan over alles dat de scholen nodig hebben om te zorgen dat hun teams ook in de toekomst het best mogelijke onderwijs aan hun leerlingen kunnen bieden. Vaak ging dat dus om werving, maar het kan ook prima gaan over scholing of de fysieke omgeving. Hieronder beschrijven we ter illustratie enkele van die speerpunten.
HR-speerpunten
Andere benadering arbeidsmarkt
Het eerste speerpunt dat werd geformuleerd, was een andere benadering van de arbeidsmarkt. Daar is een project uit voortgekomen dat in 2019 goed op stoom is gekomen. Elders in dit jaarverslag vertellen Marieke, Willy en Peter er uitgebreid over. In de kern draait het om effectievere werving van nieuwe medewerkers én om het binden en boeien van bestaande medewerkers. Om dat te bereiken, hebben we onder meer een recruiter aangesteld, initiatieven ontplooid om zij-instromers te trekken, en scholing georganiseerd voor medewerkers die met specifieke doelgroepen werken.
Welkom en wegwijs
We kunnen het arbeidsmarktprobleem niet oplossen met enkel werving. Net zo belangrijk is het dat de mensen die we hebben, graag bij ons blijven. Daar hoort ook bij dat nieuwe collega’s zich welkom voelen en snel wegwijs raken in de organisatie. In de praktijk bleek dat een prettige landing niet altijd vanzelfsprekend was. Daarom hebben we op schoolniveau én bovenschools een onboardingsprogramma opgezet. En hebben we speciale online onboardingspagina’s ontworpen, die per school aan te passen zijn. Daar vinden nieuwe collega’s snel en overzichtelijk de belangrijkste informatie over hun nieuwe werkplek.
Anders organiseren
Zelfs als iets best goed gaat, is niet gezegd dat het niet beter kan. Het speerpunt Anders organiseren draait om de vraag hoe we ervoor kunnen zorgen dat de opbrengst voor leerlingen zo groot mogelijk wordt, terwijl we óók het werk van onze leraren en onderwijsondersteuners prettiger maken. Daarvoor denken we bewust buiten de gebaande paden. Een voorbeeld: het uitgangspunt is dat leerlingen altijd begeleiding van een leraar hebben, terwijl het voor sommige leerlingen bij bepaalde onderwerpen misschien wel beter is om ze te laten begeleiden door een onderwijsondersteuner. Als het gaat om zaken waar zo’n ondersteuner veel praktijkervaring mee heeft, bijvoorbeeld. We weten dat dat andere dingen teweeg kan brengen bij leerlingen, en dus zoeken we met de scholen bewust naar momenten waar we die meerwaarde tot uiting kunnen laten komen.
Samenwerking met andere onderwijsorganisaties
Het lerarentekort kunnen we niet in ons eentje oplossen. En alleen maar concurreren met andere onderwijsinstellingen helpt ons ook niet verder. Daarom zochten we in 2019 actief de samenwerking met andere onderwijsorganisaties. We zijn initiatiefnemer van een samenwerking met Flores, Stichting Delta en de Hogeschool Arnhem-Nijmegen (HAN). Gezamenlijk hebben we de subsidie regionale aanpak lerarentekort aangevraagd. Die is toegekend in september 2019. Komend jaar gaan we deze samenwerking tussen regulier en speciaal onderwijs in de regio Arnhem en Renkum intensiveren. Zo starten we een gezamenlijke campagne in Arnhem om mensen te interesseren in het onderwijs. Met de HAN hebben we ook een doorstroomproject: 9 van onze onderwijsondersteuners hebben afgelopen jaar bij de HAN gekeken of de pabo ook echt iets voor hen is. En 7 van hen gaan komend jaar de verkorte pabo doen.
Samen met scholen uit de regio’s Achterhoek, Liemers, Salland en Stedendriehoek hebben we ook een vergelijkbare subsidieaanvraag gedaan.
Verzuim
Het ziekteverzuim was ook in 2019 een belangrijk item. Het verzuim is afgelopen jaar licht gedaald ten opzichte van het jaar ervoor (de precieze cijfers staan hieronder). Door de inzet van een verzuimcoach vanuit de arbodienst hebben we meer grip gekregen op het verzuim. De coach heeft de regie over verzuimdossiers en fungeert als vraagbaak voor leidinggevenden en P&O-adviseurs. We werken ook steeds intensiever samen in sociaal-medische teams, die bestaan uit leidinggevenden, P&O’ers en een verzuimcoach.
Algemene cijfers
Bij De Onderwijsspecialisten werken 1553 medewerkers, in totaal verdeeld over 1022 fte. Dat is exclusief vervangende medewerkers en exclusief externe medewerkers die bij ons werken via detachering of payrollconstructies en ZZP’ers. In 2019 hadden we 12 medewerkers in dienst die voorheen een afstand tot de arbeidsmarkt hadden.
Hieronder volgt een weergave van onze algemene personeelscijfers.
Leeftijdsopbouw
De Onderwijsspecialisten hebben organisatiebreed een evenredige leeftijdsverdeling. Dat is prettig, medewerkers uit elke leeftijdscategorie hebben een eigen waardevolle inbreng voor initiatieven en oplossingen. Op verschillende scholen is er echter geen sprake van een evenwichtige leeftijdsverdeling. Het streven is om ook op schoolniveau tot een meer evenwichtige verdeling te komen.
Verdeling man/vrouw
De man-vrouwverdeling bij De Onderwijsspecialisten is niet evenwichtig. Het streven is dat een groter deel van het personeelsbestand uit mannen bestaat. Landelijk is de verdeling vrijwel hetzelfde – al hebben wij iets meer mannen voor de klas staan (landelijk was in 2018 80% van de leraren vrouw, bron: CBS | Sociaaleconomische trends, juni 2018).
Vast en flexibel dienstverband
In 2019 is werven met uitzicht op een vast dienstverband het uitgangspunt geworden. Veel medewerkers hebben afgelopen jaar dan ook een vast dienstverband gekregen. Hierdoor konden we goede medewerkers binden aan onze organisatie en werden er (veel) minder vacatures gesteld. Van onze medewerkers heeft 77,8% een vaste aanstelling en 22,2% een flexibele aanstelling. Op schoolniveau kan de verhouding echter anders zijn. We streven ernaar om op elke school een flexibele schil van 6 procent te hebben. Zo’n kleinere flexibele schil maakt dat we minder goed in kunnen spelen op veranderingen, maar stelt ons wel in staat om goede medewerkers te behouden.
In- en uitstroom
In 2019 was de instroom 19,3 fte en de uitstroom van medewerkers 15,3 fte. Procentueel is de instroom 1,75% en de uitstroom 1,39%. In die cijfers zijn alle contractvormen meegeteld: benoemingen bij tijdelijke vacatures, benoemingen in verband met vervangingen, benoemingen in het kader van projecten en de benoeming van oproepkrachten die minstens een dag voor ons hebben gewerkt. De percentages in 2018 waren 3,07% voor instroom en 1,88% voor uitstroom.
Interne arbeidsmobiliteit
In totaal zijn 22 interne medewerkers aangenomen op een vacature. Dit op een totaal van 88 aangenomen medewerkers. Die verhouding komt overeen met vorig jaar. Er is op 51 vacatures gereageerd door een interne medewerker. Hierop zijn 11 medewerkers aangenomen van een andere locatie en 11 medewerkers van de eigen locatie.
In deze cijfers zijn niet de medewerkers meegenomen die via een doorstroomtraject de pabo willen halen. De samenwerking tussen onze scholen en met de inzet van de recruiter gaat steeds beter. Als er goede kandidaten ‘over’ zijn na een vacatureprocedure, worden deze gedeeld met andere scholen waar een vacature is. En voor kandidaten die niet behouden kunnen worden op de huidige school, wordt er actief een plek gezocht bij een andere school, zodat de medewerker toch behouden kan blijven voor de organisatie.
Functiefamilie
We onderscheiden vier functiefamilies: Onderwijs, Onderwijsondersteuning, Ondersteuning en Leiding. De verhoudingen zijn als volgt:
tabel
Ziekteverzuim
Het verzuim is gedaald ten opzichte van 2018. In zowel de meldingsfrequentie en het gemiddelde aantal verzuimdagen is een lichte daling zichtbaar.
